रुद्राक्षको महत्व, विशेषता र यसका फाइदाहरु

रुद्राक्ष एक सदाबहार मध्यम आकारको करिब १५ मिटर जति अग्लो, बेलनाकार र गोलाकार ट्रंक भएको साथै खरानी रङको बोक्रा र आकर्षित पातहरू भएको उष्ण प्रदेशिय वातावरणमा पाइने हिन्दू धर्मावलम्बीहरुको लागि एक प्रसिद्ध रुख हो। वास्तवमा, रुद्राक्ष शब्द दुई संस्कृत शब्दहरू “रुद्र”मतलब भगवान शिवको पर्यायवाची र “अक्ष” को अर्थ आँखा हो।

आँसुबाट रुद्राक्षको रुख निस्कियो भन्ने धर्मावलम्बीहरुमा धारणा रहेको पाइन्छ । रुद्राक्षको फलभित्रको बलियो भागलाई मोती भनिन्छ

एक कथा अनुसार, भगवान शिव एक पटक गहिरो ध्यानमा प्रवेश गर्नुभयो र यो अवस्थाबाट बाहिर निस्केर आँखा खोल्दा उहाँले महसुस गरेको गहिरो आनन्द र शान्तिलाई आँसुको रूपमा व्यक्त गरिएको थियो, जुन गालाबाट बगेर पृथ्वीमा खस्यो। यी आँसुबाट रुद्राक्षको रुख निस्कियो भन्ने धर्मावलम्बीहरुमा धारणा रहेको पाइन्छ । रुद्राक्षको फलभित्रको बलियो भागलाई मोती भनिन्छ। धेरै जसो रुद्राक्ष ५ मुखे हुने गर्छ जसलाई धेरै दिनसम्म पानीमा राखेर पल्पको बोक्रा निकालेर मोती निकालिन्छ । त्यसपछि त्यसलाई सफा, पालिश वा दाग लगाइन्छ र माला वा मालाको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। तर पाँच मुखे भन्दा अरु मुखे कम पाइने रुद्राक्षको मूल्य र भाउ अलि बढी रहेकाे छ।

महत्व

दक्षिण पूर्वी एशिया देखि दक्षिण चीनमा धेरै हिस्सा ओगटेको यस रुखको धार्मिक सँगै जडिबुटीको क्षेत्रमा पनि धेरै महत्व रहेको तर अझैपनि व्यावसायिक रूपमा उत्पादन खासै नभएको हुँदा यसको मूल्य दिनहुँ बढ्दै बढ्दै गएको छ। रुद्राक्षको मोती, बोक्रा र पात सबै विभिन्न रोगहरु जस्तै मानसिक विकार, टाउको दुखाइ, ज्वरो, छाला रोगहरुलाई निको पार्न प्रयोग गरिन्छ जस्तै –

स्मरणशक्ति बढाउन

रुद्राक्षलाई दूधसँग खाँदा स्मरण शक्ति बढाउन प्रयोग गर्न सकिन्छ। रगत शुद्धिकरणको रूपमा रुद्राक्षको प्रयोग रगतको अशुद्धता हटाउन र शरीरका पदार्थहरूलाई बलियो बनाउन प्रयोग गरिन्छ।

मस्तिष्कका सबै रोगहरूको लागि

रुद्राक्षको प्रयोग मस्तिष्कका सबै रोगहरू जस्तै मस्तिष्क ज्वरो आदिको उपचारमा गर्न सकिन्छ।

आत्मविश्वास प्राप्त गर्न

यसले शरीरको तापक्रम घटाउँछ र दिमागलाई शान्त गराउँछ। चिन्ताबाट पीडितहरूले ठूलो साइजको पाँच मुखे रुद्राक्ष आफूसँग राख्नुपर्छ । जब उनीहरू पीडामा पुग्छन् उनीहरुले आफ्नो दाहिने हत्केलामा दस मिनेटको लागि कसेर समातेमा उनीहरूलाई आत्मविश्वास पुन: प्राप्त गर्न मद्दत गर्नेछ र तिनीहरूको शरीर स्थिर हुनेछ।

विभिन्न रोग सम्बन्धि औषधीका लागि 

दस मुखे रुद्राक्षको पेस्ट र दूधलाई एन्टिब्याक्टेरियलको रूपमा जलेको र दागको उपचारको लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसलाई खोकी र श्वासप्रश्वासको समस्या निको पार्न पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ। मिर्गी नियन्त्रणका लागि रुद्राक्षको फल वा बोक्राको पल्प प्रयोग गर्न सकिन्छ। मुटु सम्बन्धी समस्या, जन्डिस, पेट दुख्ने कलेजोको समस्या निको पार्न प्रयोग गर्न सकिन्छ । रक्तचापका लागि रुद्राक्ष उच्च रक्तचाप, मुटुसम्बन्धी रोग आदिको उपचारमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

– कस्मेटिक प्रोडक्टमा रुद्राक्ष छालाको चमक ल्याउन,सौन्दर्य प्रसाधनमा प्रयोग गरिन्छ।

– रुद्राक्षले तनाव, चिन्ता, अवसाद, पल्पिटेसन र एकाग्रताको कमीमा सकारात्मक प्रभाव पार्दछ।

लेखक जानकी पाठक पक्लिहवा कृषि क्याम्पस पाँचौं सङ्क्रान्त अध्ययनरत समेत रहेकि छिन् ।